Gebelik döneminde oruç tutmak aslında İslam dininde zorunlu olmamasına rağmen bazen kadınlar gebelikte oruç tutmak isteyebilir.
Gebelikte oruç zararlı mıdır?
Sağlıklı bir gebe bile, gebelik nedeniyle sık sık yemek yeme ihtiyacı hisseder. Bu dönem bebeğe besin ve enerji sağlamak amacıyla gerekli olan kaloriyi almak zorunda oldukları bir dönemdir. Bu ihtiyaçtan dolayı gebelerin kandaki şeker düzeyleri 3-4 saat gibi sürelerde düşebilir. Bu nedenle gebeler sık sık yemek yemelidirler. Yapılan bilimsel çalışmalar gebelikte oruç tutmanın bir takım yan etkileri olduğunu açıklamıştır. Özellikle şeker hastası gebelerin oruç tutması önerilmez. Bu gebelerde kan şeker düşüklüğü (hipoglisemi riski artar).
Gebelikte oruç tutmak ve açlığın yan etkileri nelerdir?
Anne adayı uzun süre aç kaldığında, özellikle oruç yaz aylarında tutuluyorsa, anne uzun süre aç kaldığı için vücutta enerji ihtiyacını karşılamak için yeterli glikoz (şeker) olmadığı için, glikoz yerine yağlar yakılmaya başlar ve şekerlerin yanması sonucunda keton denilen atık maddeler ortaya çıkar. Kanda düzeyi artan ketonlar bebeğin eşi (plasenta) aracılığı ile bebeğe geçebilir ve bebeğin sinir sistemi ve psikolojik gelişimi etkilenebilir. Gebe olmayan bir kadında aç kaldığında kandaki keton cisimler 24 saat içinde kanda bulunmaya başlarken, gebe kadınlarda bu süre çok daha kısadır ve ortalama 16 saat civarındadır. Gebelerde oruç nedeniyle kanda düzeyi artan ketonların oluşmasında bir diğer nedende gebelerde özellikle gebelik ayı ilerledikçe insülin direnci gelişmesi (insülin kullanımında zorluk) dir.
Gebelikte orucun sonuçlarını inceleyen çalışmalar, özellikle erken gebelik döneminde oruç tutmanın, bebeklerin düşük kilolu doğmalarına neden olduğunu göstermiştir.
Gebelikte susuzluğun zararlı etkileri nelerdir?
Gebelikte oruç tutarken bir diğer önemli sorun anne adayının vücudunun susuz kalmasıdır. Gebelerin susuz kalmaması gerekir. Gebelerde damarlardaki kan (şekilli elementler) ve su (plazma) miktarı gebelikte artar. Gebe kadınların bu nedenle günde en az 2.5-3 litre su içmesi gereklidir. Anne adayı gün içinde yeterli su içmezse, tansiyonu düşebilir, bebeğin eşine (plasentaya) ve dolaylı olarak bebeğe giden kan miktarı azalır. Bebeğe giden kan miktarı azaldığında ilk etkilenme, bebeğe giden oksijen miktarının da azalmasıdır.
Yapılan bilimsel çalışmalarda, gebelikte oruç tutan annelerin bebeklerinin, oruç tutmayan annelerin bebekleri ile karşılaştırıldıklarında, oruç tutan gebenin bebeğine daha az oksijen gittiği belirlenmiştir (biofizik profil ile yapılan değerlendirmede). Bebeğin yeterince oksijen gitmemesi bebeğin beyninin zarar görmesine neden olabilir.
Gebelikte oruç tutan kadınlarda susuzluk nedeniyle erken doğum eylemi (rahimde kasılmalar ve buna bağlı olarak rahim ağzında açılma) başlayabilir.
Annede yeterli su içmemeye bağlı olarak kan yoğunluğu artar ve pıhtı (emboli) oluşabilir.
Emziren kadınların oruç tutması sakıncalı mıdır?
Uzun süreç açlıktan ziyade su içmemek anne sütünün miktarını azaltabilir. Çalışmalar, oruç tutan annelerin anne sütünün kalitesinde bir miktar değişiklik olabileceğini açıklamıştır. Oruç tutan kadınlarda ister istemez gün içinde alınması gereken besin, vitamin, mineral vb. alımında değişiklik olacaktır ve buda anne sütünün içeriğinde değişmeye neden olabilir.
Özellikle ilk 6 ayda emzirmek son derece gereklidir ve annelere oruç tutmaları pek önerilmez. Oruç tutmak için emzirmeyi tamamen bırakmak ya da ek gıdalara başlamak bebeğe yarardan çok zarar sağlayacaktır.
Doğumdan 6 ay sonra emziren anne oruç tutmak isterse, bebek ek gıda aldığı için daha sıkıntısız olacaktır. Annelere mutlaka sahura kalkmaları önerilir.
Oruç tutarken bebek emzirilebilir mi?
Oruç tutarken bebek mutlaka emzirilmeye devam edilmelidir.
Sonuç olarak, gebelikte ve ilk altı aylık emzirme döneminde oruç tutmanın hem anne hem de bebek sağlığı açısında istenmeyen etkileri vardır.
