Bebek için en ideal besin kaynağı anne sütüdür. Emzirme eylemi ile birlikte anne ve bebek arasındaki ilk etkileşim başlar. Emzirme, anne ve bebek arasındaki bağı güçlendirmektedir. Bu sebeple emzirmeye başlamadan önce bebekle konuşulması ve sırtını okşayarak ten temasının sağlanması önerilir.
Anne sütünün yapımı gebelikte içinde bulunulan 6. ve 7. aylarda üretilmeye başlanır. Sütlerin salgılanmasının başlaması prolaktin ve oksitosin hormonlarının uyarılmasıyla başlar. Doğum eyleminden sonra plasentanın(bebeğin eşi) da ayrılmasıyla birlikte prolaktin salgılanmasını baskılayan östrojen ve progesteron düzeylerinde düşüş yaşanır ve bu sayede prolaktin hormonu üretilmeye başlar. Sütün kanallardan meme başına doğru akmasını sağlayan hormon ise oksitosin hormonudur. Bebek aktif ve düzenli bir biçimde emdiği takdirde bu hormonlar süt üretiminin devamlılığını sağlamaktadır.
Gebelikte salgılanmaya başlayan kolostrum, protein, şeker, yağ, su, mineral, vitamin ve çeşitli antikorlardan zengindir. Doğumdan sonraki 2.-4. Günlere kadar kolostrum salgısı devam eder. Rengi sarımsıdır ve koyu kıvamlıdır. Miktarı başlarda az olmasına karşın kesinlikle endişe edilmemelidir. Azdır fakat protein, enerji ve bağışıklık sistemi açısından son derece zengindir ve zaten midesi henüz küçük olan bebek için yeterli düzeyde olabilmektedir. Gereksinimi karşılamakla birlikte verilen ağız sütü bebeği enfeksiyonlardan da korumaktadır. Bağışıklık sistemini geliştirerek bağırsak, solunum ve idrar yolu enfeksiyonlarına karşı bebeği korur. Bebeğin ihtiyacına göre anne sütü miktarı ve içeriği değişmektedir. Örnek vermek gerekirse miadında doğan bebeğin anne sütü içeriği ile prematüre olarak doğan bebeğin anne sütü içeriği birbirinden farklıdır. Ve gün geçtikçe anne sütünün içeriğinde ve miktarında değişimler olur. Emzirmenin başlangıcında gelen süt ve emzirmenin sonlarında gelen süt içeriği de birbirinden farklı olmaktadır. Şöyle ki emzirme başlangıcında bebeğin aldığı süt sıvı ve elektrolitler açısından zenginken emzirme sonuna doğru gelen süt içeriği yağ bakımından zengindir. Bebeğe asıl doygunluk hissi veren kısım yağ içeriğinden zengin olan son bölümdür. Bu sebeple bir meme tam boşalmadan diğer memeye geçilmemelidir. Ve her iki meme emzirtildikten sonra bir sonraki başlanacak emzirme faaliyeti için son emzirtilen memeden başlanılarak memenin tam boşalması sağlanmalıdır. Sağlıklı ve güzel emen bir bebek 10 dakika içerisinde bir memenin %90’ını boşaltabilmektedir. Bu nedenle her iki meme de yaklaşık olarak 10-15 dakika kadar emzirilmelidir. İlk 6 ay bebeğe sadece anne sütü verilmelidir. Anne sütü ile yapılan beslenme şekline “doğal beslenme” denilmektedir.
Üretilen süt miktarının bireyin kilosu ya da meme büyüklüğü ile bir ilgisi olduğu düşünülmemelidir. Sağlığa uygun olarak beslenen annelerin sütleri ilk 6 ay bebeklerinin tüm ihtiyacını karşılar niteliktedir. Her zaman kullanıma hazır olan anne sütü taze, ılık, temiz ve ekonomiktir. Emziren annelerin daha çabuk ve daha kolay kilo verdikleri bilinen bir gerçektir. Bol sıvı alarak dengeli ve düzenli bir şekilde beslenmek yeterlidir. Anne, emzirme döneminde fazla oranda kafein alırsa sütündeki demir miktarı azalır ve bebekte uyarıya sebep olabilir. Buna ek olarak acılı, baharatlı besin alımı sınırlanmalı ve alkol tercihen tüketilmemelidir.
Anne sütünde K ve D vitamini bulunmadığı için doğumdaki ilk 24 saat içinde K vitamini kas içine uygulanmalıdır. 15. günden itibaren günlük 400 ünite bebek 1 yaşına gelene kadar verilmelidir.
Anne sütü alan bebeklerin kolesterol ve lipid düzeyleri düşüktür. Bebekte güven duygusu yaratır. Endorfin salınımını arttırarak acı hissini azaltır, ağlama durumunu azaltıcı etkisi olduğu yapılan çalışmalarla ortaya konmuştur. Anne sağlığı açısından da önemli etkileri vardır. Oksitosin salınımı ile birlikte uterusun involüsyonu daha çabuk olur. Uterus, over ve meme kanseri gelişme riskini azaltarak osteoporozu önler.
Emzirmenin Anneye Yönelik Faydaları
- Emzirmeyle oksitosin hormonu salınımı uyarılır. Bu hormon uterusun eski haline çabuk dönmesini sağlayarak kadını aşırı kanamadan ve anemiden korumaktadır.
- Laktasyon amenorisine bağlı olarak ovülasyon ve menstrüasyon gelişi doğru teknikle uygulandığı taktirde gecikir. Kadının demir depoları korunur.
- Osteoporoz riski azalır.
- Meme kanseri riski düşer.
- Over ve uterus kanseri riski daha az olmaktadır.
- Emzirme eylemi 500-600 kkalori enerji gereksinmesi gerektirir. Kilo vermek kolaylaşır.
- Başarılı gerçekleştirilen emzirme eylemi kadının kendine olan güvenini yerine getirir. Annelik duygusu kuvvetlenir. Süt verimi de bu pozitif düşünce sayesinde artar.
Emzirmenin Bebeğe Yönelik Faydaları
- İmmün sistemin gelişmesine katkı sağlar. Alt solunum yolu enfeksiyonu, otitis media, bakteriyel menenjit, idrar yolu enfeksiyonu, alerjik sendromlar, ani bebek ölüm sendromu, insülin sebepli tip 1 diyabet, diyare, lenfoma, obezite, Crohn’s hastalığı, ülseratif kolit ve kronik gastrointestinal hastalıklara karşı koruduğu kanıtlanmıştır.
- Anne sütü sterildir. Mortalite ve morbiditenin azaltılmasında faydalıdır.
- Kızamık ve kızamıkçık gibi annenin bağışık olduğu hastalıklara karşı savunma sağlar.
- Anne sütünde bulunan laktoz kolay sindirilebildiğinden beyin gelişimi için ihtiyaç duyulan şeker kolaylıkla sağlanır.
- Bebeğin hücre yapımı için gerekli olan protein ve diğer azotlu bileşikleri de bünyesinde barındırır.
- Protein tipi bebek için idealdir ve daha az alerjik reaksiyonlar gelişir.
- Anne sütündeki probiyotik ve prebiyotikler bebeğin bağırsak fonksiyonunu geliştirir. Düzenli çalışmasına yardımcı olur. İshal ve kabızlığı önler.
- Çene ve diş gelişimi açısından gereklidir. Olumlu yönde etkiler.
- Emzirme eylemi ile birlikte bebek ruhsal, bedensel ve zekâ gelişimi açısından önemli oranda etkilenmektedir.
