Yenidoğanda Kan Değişimi ve Hemşirelik Bakımı

Yenidoğanda Kan Değişimi Nedenleri

Neonatal sarılığa neden olan yüksek bilirubin değerleri yenidoğanın beyninde kalıcı hasar bırakabilir. Oluşan kernikterus durumunu engellemek için ağır hiperbilirubinemide kan değişimi yapılmaktadır. 20-25 mg/dl (342-428 µ/mol/L) bilirubin değerlerinin olması kan değişimi için yeterli görülür.
Rh uyuşmazlığında ortaya çıkan anti-Rh antikorlar bebeğe plasenta yoluyla geçerek kan hücrelerine zarar verebilir ve hemolitik anemi tablosu gelişebilir. Bu durumu önlemek için de ABO kan grubuna uygun Rh negatif bir kanla, bebeğin kanı değiştirilir.
ABO kan grubu uyuşmazlığında da kan değişimi işlemi uygulanmaktadır. Öykü ve antenal bulgularla ağır hemolitik hastalıklı bebek bekleniyorsa anne kanı ile “cross-match’’ yapılmış Rh’ı uygun, kan grubu ‘O’ olan süspansiyon doğum odasında hazır bulundurulmalıdır.

Ayrıca neonatal sepsis, yaygın damar içi pıhtılaşma (DIC), hiperviskozite sendromları ve ilaç zehirlenmelerinde de kan değişimi işlemi gerçekleştirilmektedir. İşlem sırasında sağlıklı bebeklerde %0.3-1.2, hasta ve prematüre bebeklerde %10-25 komplikasyon görülmektedir.

İçindekiler

Yenidoğanda Kan Değişimi Komplikasyonları

Elektrolit dengesizlikleri
Kardiyovasküler problemler
Apne
Kateter nedenli perforasyon ya da stenoz
Nekrotizan enterekolit
Enfeksiyon
Hemoliz
Hipotermi veya hipertermi

Yenidoğanda Kan Değişimi İşlemi Öncesi Malzemeler

Talep edilen kan
Uygun kateter (yedekli)
Kan Tüpleri
Steril Eldiven
Steril Önlük
Bone
Maske
Spanç
Batikon
Üç Yollu Musluk
Luer –Lock enjektör 10 cc
Steril Yeşil Örtü

Kan Miktarı: 160/170 ml/kg taze tam kan (<48 saat)

Tercihen ışınlanmış olmalıdır. Eğer bebeğe intrauterin transfüzyon yapılmışsa mutlaka ışınlanmış kan kullanılmalıdır.

Yenidoğanda Kan Değişimi İşlemi Hemşirelik Girişimleri

Kullanılacak kan miktarı hekim tarafından order edilir.
Hemşire laboratuvardan kan istem kâğıdı ile kanı talep eder.
Bebek hipotermiyi engellemek için radyan ısıtıcı altına alınır ve monitörize edilir.
Hekim tarafından omuz-göbek mesafesi ölçülerek çizelgeden katater boyu hesaplanır.
Acil gelişebilecek durumlara karşı resusitasyon gereçleri hasta başında hazır bulundurulur.
Steril giysi ve steril eldiven giyilir. Hekime de bu konuda asistanlık edilir.
Umblikal bölge ışık kaynağı ile aydınlatılır.
Göbek güdüğü ve çevresindeki cilt iyotlu solüsyon ile silinir.
Güdük açıkta kalacak şekilde steril örtüler ile örtülür.
Katater henüz açık olan göbek deliğindeki umblikal vene yerleştirilir ve ilk kan örneği alınır.
İlk kan örneği hematokrit, bilirubin ve kan şekeri ölçümü için laboratuvara gönderilir.
İleride gerekebilecek incelemeler için de kan örnekleri 2 tüpe (kuru ve sitratlı) alınarak saklanır.
Pretermlerde alınan kan miktarı 5 ml, termlerde 10 ml‘yi aşmamalıdır.
Kanın yavaş yavaş kateterden alınması, dışarı verilmesi, torbadan kanın alınması ve başka bir kateterden bebeğe verilmesinden oluşan bir döngü yaklaşık 3 dk sürmelidir.
Kan değişiminin toplam süresi 1-1,5 saat olmalıdır.
Kan değişimi sırasında siyanoz, solukluk, taşipne , solunum depresyonu, taşikardi/bradikardi gelişirse işleme hemen son verilmelidir.

Yenidoğanda Kan Değişimi İşlemi Sonrası Hemşirelik Girişimleri

İşlem sonlandırılmadan son kez kan örneği alınır ve başlangıçtaki incelemeler tekrar istenir.
6 saat sonra total bilirubin değeri, 12 saat sonra ise tam kan sayımı kontrol edilir.
24 saat içinde ikinci bir kan değişim olasılığı yoksa katater yavaşça çekilir.
Çekilen kateterin çıktığı noktaya fındık tampon yapılır ve fiske edilir.
Bölge kanama yönünden kontrol edilir.
Değişimin başlangıç ve bitiş saati, kullanılan kan miktarı, kan torbasının üzerindeki kayıt numarası, yenidoğanın vitalleri dosyaya kaydedilir. (mümkünse etiket çıkartılıp dosyaya yapıştırılır),
Cross-Match raporu eklenir.
Değişim sırasında bir komplikasyon olup olmadığı yazılır ve değişimi yapan ekip tarafından (hekim-hemşire) dosya imzalanır.

Kaynaklar;

Pediatri El Kitabı Prof Dr. Türkan Ertuğrul

Prof Dr. Feyza Darendeliler

Prof Dr. Ilmay Bılge

Başhemşire

Hatice Yapıcı

Dağınık Topuz