Elektronik fetal monitorizasyon sırasında karşılaşabileceğimiz değişikliklerden biridir. Ebe ve hemşireler variable deselerasyon la ilgili girişimleri bilmelidirler. Ayrıca erken ve geç deselerasyon durumuyla da karşılaşabiliriz. Buradan erken ve geç deselerasyon hakkında bilgi edinebilirsiniz > Erken Geç Deselerasyon ve Hemşirelik Girişimleri
Variable Deselerasyon nedir?
En sık görülen deselerasyon tipidir. Şekli, süresi, uterin kontraksiyonlarla ilişkisi ve şiddeti değişkendir. Fetal kalp hızında ani azalma olarak görülür. Deselerasyonun en derin noktasına ulaşması 30 saniyeden toplam süresi 2 dakikadan kısadır.
Sıklıkla kord kompresyonuna bağlı olarak gelişir. Su kesesinin açılmasından sonra kordonun kısmı basısı ile görülür. Boyun ve omuzda kordonla olma olasılığı yüksektir. Kısa (35 cm altında) veya uzun (80 cm üzerinde) kordonla birlikte variable deselerasyonlar görülebilir. Travayda kordon basısı sıklıkla uterin kontraksiyonlarla aynı zamanda meydana gelmektedir. Bu deselerasyonlar bir kontraksiyonda görülüp sonraki kontraksiyonda görülmez ve ortaya çıkışı tutarsızdır. Karakteristik olarak deselerasyonların başlangıcı ve bazale dönüşü çok hızlıdır. FKH’nın küçük ani akselerasyonları genellikle bu deselerasyona öncülük etmekte ve/veya deselerasyonu takip etmektedir.
Variable deselerasyonların büyük çoğunluğu önemli hipoksi ya da asidozla birlikte değildir. Variable deselerasyonlar hafif, orta ve ağır olarak sınıflandırılmaktadırlar.
Hafif variable deselerasyon
Fetal kalp hızı 80-120 atım/dak <30sn.
Fetal kalp hızı 70-120 atım/dak <60sn.
Orta derece variable deselerasyon
Fetal kalp hızı <70 atım/dak 30-60 sn.
Fetal kalp hızı 70-120 atım/dak >60 sn.
Ciddi Variable deselerasyonlar
Fetal kalp hızı <70 atım/dak >60sn.
Variable deselerasyon ne kadar ağır ve uzamış olursa yenidoğanın deprese olma olasılığı o kadar fazladır. Fetüsün variable deselerasyonlara nasıl yanıt verdiğini ya da tolere ettiğini değerlendirmek için diğer fetal kalp atım hızı parametrelerini değerlendirmek gerekmektedir. Kordon basısında fetal intoleransı gösteren bir diğer bulgu da variable deselerasyonun bazal kalp atım hızına yavaş dönüşüdür. Bazale dönüş sürekli olarak kademeli oluyorsa ilerleyici hipoksinin geliştiğini göstermektedir. Bazale geç dönen variable deselerasyonların yorumlanması ve yönetimi en karışık ve zor olan paternlerdir. Variabilite kaybı ve/veya artmış bazal hız varsa doğum hızlandırılmalıdır (1,2,10).
- Annenin pozisyonu bir taraftan diğer tarafa değiştirilir.
- Oksitosin infüzyonu gidiyorsa ara verilir.
- Yüz maskesi ile oksijen verilir (8-10 l/dak).
- Vajinal muayeneye yardım edilir.
- Kord prolapsusu varsa muayene eden kişi prezente olan kısmı sezaryen doğuma kadar eli ile yukarı doğru iter.
- Gerekiyorsa vajinal ya da sezaryen doğuma hasta hazırlanır.
Uzamış Deselerasyon Nedir?
Uzamış deselerasyon 2 dakika veya daha fazla süren (10 dakikadan az) FKH’da 15atım/dak veya daha fazla azalma ile seyreden tek bir deselerasyondur. Kordon basısı uzamış deselerasyona neden olabilir. Bu genellikle ağır variable deselerasyonun ilerlemesi ya da ani kordon sarkması ile birlikte görülmektedir. Belirgin bir plasental yetmezlik (supin hipotansiyona bağlı, epidural veya spinal anestezi sonrası), maternal hipoksi, eklampsi, epilepsi, hipertonik ya da tetanik uterin kasılmalar, ablasyo plasenta, yüksek doz narkotik veya magnezyum sulfat kullanımı, servikal muayene, fetal skalpe elektrot yerleştirilmesi, doğumun yaklaşması diğer nedenlerdir.
Fetal kalp atım hızındaki uzamış deselerasyonların süresi özellikle 4-5 dakikadan fazla ise sıklıkla rebound taşikardi ve variabilite kaybı ile birliktedir. Bu durumda fetal santal sinir sistemi baskılanmasını ya da hasarını yansıtabilmektedir. Uzamış deselerasyonlar her zaman bazal hıza dönmeyebilir.
Yrd.Doç.Dr.Zübeyde Ekşi
M.Ü. SBF Hemşirelik Bölümü
