Tüp bebek tedavisinde yumurtalıkların uyarılması ve geliştirilmesi iki basamaktan oluşmaktadır. Bunlar;
- Yumurtalıkların baskılanması
- Yumurtalıkların uyarılmasıdır.
Tüp Bebek Tedavisinde Yumurtalıkların Baskılanması
Tüp bebek tedavilerinde istenilen sayıda ve kalitede embriyolar oluşturmak amacıyla yumurtalıkların baskılanması söz konusudur. Yumurtalık baskılanmasında kullanılan çeşitli ilaçlar ve farklı uygulamalar vardır. Bu ilaçlardan bazısı cilt altına yapılabildiği gibi bazısı da sprey özelliğindedir. İlaç kullanımı çatlatma iğnesi uygulanan güne kadar düzenli olarak uygulanır. Yumurtalıkların baskılanması için kullanılan ilaçların adet gecikmesi yapabileceği, ilaçların kullanımının tüp bebek merkezlerinde öğretileceği hakkında çiftlere bilgi verilmelidir.
Yumurtalıkların baskılanmasında en yaygın olarak uygulanan uzun protokoldür. Uzun protokolde ilaç kullanımı âdetin 21. günü ile başlar. Bu ilaçlar uzun etkili GnRH agonistleridir. Yani gonadotropin hormon (GnRH) sekresyonunu( salgılanmasını) baskılarlar. Yumurtalıkların baskılanmasındaki öncelikli amaç yumurtalıkların kendiliğinden yumurtlama olmasını engellemek ve bu sayede de daha fazla sayıda yumurta toplamaktır.
Yumurtlama Tedavisi, Yumurta Geliştirme
Öncelikle yumurtlama tedavisinde asıl amaç çok sayıda yumurta hücresinin oluşumunu sağlamaktır. Bundan dolayı genel olarak âdetin 3. günü yumurta geliştirici ilaçların kullanımına başlanır. Kullanılan bu ilaçlar ovulasyon indüksiyonu ve aşılama tedavilerinde kullanılan iğne tedavileridir ve IM veya cilt altına uygulanmaktadır.
İlaçlar yeterli sayıda yumurta gelişinceye kadar her gün bir kez olacak şekilde düzenli uygulanır, bu zaman diliminde yumurta baskılayıcı iğne ve sprey ilaçta kullanılır.
Yumurta geliştirme tedavisi 10-15 gün sürer ve başlarda bir iki gün ara ile daha sonra her gün ultrason kontrolleri ve gerektiğinde kan hormon tahlilleri yapılır. Ama bu durum yumurtlama tedavisine başlarken olası bir kist oluşumu var mı veya hormon düzeylerinin tedavi için uygunluğunu kontrol etmek amacıyla âdetin 3. günü mutlaka yapılmalıdır.
Yumurtlama tedavisi sonucunda istenilen sayıda ve kalitede yumurta elde edilince çatlatma iğnesi(HCG) uygulanır. Çatlatma iğnesinin kullanımındaki amaç yumurtaların olgunlaşmasını sağlamaktır.
Tüp bebek tedavisinde önemli olan noktalardan birisi de yeterli sayı ve büyüklükte yumurta oluşması gerekmektedir. Eğer yumurtalıkların uyarılma tedavisi sonrasında istenilen oranda yumurta oluşumu gerçekleşmemiş ise tüp bebek uygulaması iptal edilir. Bunun yanı sıra östrojen hormonu değerinin yeterince yüksek olmaması veya 500’ün üzerinde olması da tüp bebek iptaline neden olabilir. Bunun sebebi yüksek oranda oluşan östrojen seviyesi OHSS(yumurtalıkların aşırı uyarılması) riskini arttırmasıdır.
Tüp bebek tedavisi için yumurtada bulunması gereken özellikler;
- Yumurta büyüklüğü 16-20 mm arası olmalı
- Büyüklüğü yeterli olan üçten fazla yumurta ve her yumurta başına 200 pg/mL östrojen hormonu seviyesi(E2 değeri) olmalıdır.
Yumurta geliştirici tedavi bittiğinde veya çatlatma iğnesi yapılacağı gün endometrium yani bebeğin rahimde yerleştiği tabakanın kalınlığının 6 mm’den az ve 14 mm’den kalın olmamasına dikkat edilmelidir. Endometrium tabakasının uygun kalınlık düzeyinde olması kadınlarda gebelik şansını arttırmaktadır.
Eğer yumurtalıkların uyarılması ve yumurta gelişimi aşaması başarı sonuçlar ile gerçekleşirse çiftler bir sonraki aşamaya geçmek için hazırlanırlar.
Yağmur Sezgin
