Depresyon, üzüntü, günlük aktivitelerde ilgi kaybı ve azalmış enerji ile karakterize bir zihinsel rahatsızlıktır. Depresyonun 350 milyon insanı etkilediği tahmin edilmekte olup ve Dünya Ruh Sağlık Araştırmasına göre ise de her 20 kişiden 1’inde ise de depresyon görüldüğü söylenmiştir. Postpartum depresyon ise, majör depresif bozukluğun bir alt tipi olarak tanımlanan bir psikiyatrik hastalıktır. Hamileliğin son dönemlerinde özellikle 3. Trimesterde nükseden ve tam anlamıyla doğum sonrası kendini gösteren bir depresyondur. Yapılan araştırmalar sonucunda postpartum dönemindeki kadınların %10-15 ‘inde depresyon görüldüğü söylenmiştir. Ve bu depresyonda annenin bebeği ile duygusal durumu senkorize etme yeteneğinde veya motivasyonunda bir bozulma görülmektedir. Sonucunda ise, anne-bebek ilişkisi bozulabilir, annelerin bebekleriyle duygusal ve sosyal yönden kendilerini ifada etmede yaşanılan zorluk yüzünden çocuğun ilerleyen zamanlarda bilişsel, sosyal ve duygusal konularda gerileme görülmesi yüksektir. Bu yüzden her doğum öncesi kadınların ruhsal durumlarına dikkat edilmesi ve en kısa sürede tedavi edilmesi gerekmektedir.
Depresyonun tedavisinde günümüzde antidepresanlar, elektrokonvölsif (vücuda elektrik akımı gönderme) ve bilişsel davranış terapistleri kullanılmaktadır. Fakat antidepresanların; uyuşukluk, uykusuzluk, huzursuzluk, ortostetik hipotansiyon, kardiyak aritmiler, sindirim komplikasyonları ve kilo alma gibi birçok yan etkisi görülmektedir.
Bu yüzden günümüzde farklı alternatifler geliştirilmeye ve bu konuda çalışmaların hala sürdüğü söylenmektedir. Sizler için değinmek istediğim kısım ise, omega-3 yağ asitleri.
Omega-3 yağ asitleri Doymamış yağ sitleri grubuna girmekte olup, yediğimiz besinlerle alınan α-linolenik asit (ALA) ten eikosapentaenoik asit (EPA) ve dokosaheksaenoik asit (DHA) sentezlenmektedir. İnsan hücreleri bu yağ asidini sentezleyemediğinden α-linolenik asit esansiyel yağ asidi olarak kabul edilmektedir. Genellikle omega-3 yağ asitleri hem bitkisel hem de deniz kaynaklı canlıları içeren uzun zincirli yağ asitleri olarak görülmektedir. ALA’nın diyet kaynakları: ceviz, fındık, keten tohumu ve kolza yağı gibi bazı yağlı tohumları içerirken EPA ve DHA’nın besin kaynakları ise: yağlı balıklar, kabuklu deniz hayvanları, diğer deniz canlılarını içermektedir. Ama bilinen bir gerçek var ki, Omega-3 yağ asitleri açısından zengin olan besin kaynağı balık ve balık yağıdır. Omega-3 yağ sitlerin, kardiyovasküler ve metabolik rahatsızlıkları iyileştirmede, kanser riskini azaltması dahil olmak üzere birçok sağlık sorununda fayda sağladığı söylenmiştir. Son yıllarda özellikle psikiyatrik durumlar olmak üzere pek çok rahatsızlığın tedavisinde omega-3 yağ asitlerin diyetle kullanılmasına verilen önem giderek arttığı da görülmüştür.
Hatta İsveç ve FAO/WHO tarafından yayımlanan en yeni raporlar balık ve deniz ürünlerin zihinsel sağlık ve gebelikle ilişkisinin önemini vurgulamıştır. Bu sebeple bir araştırma yapılmış ve yapılmaktadır. Batı Norveç’te yapılan araştırmaya göre gebelikte düşük omega-3 yağ asidinin indeksinin pospartum depresyonu için olası bir risk faktörü olup olmadığı gözlemlenmiş ve sonucunda ise gebeliğin son döneminde (28.hafta) düşük omega-3 indeksininin postpartum depresyonu için risk faktörü olduğu bildirilmiş. Bu nedenler bu riski taşıyan bayanların bir diyet tavsiyesi alması gerektiği söylenmiştir. Fakat postpartum görülen bayanların sadece omega-3 yağ asidi takviyesi alması ile tam bir düzelme olmadığı, ilaçla birlikte alındığında yardımcı etki görüldüğü söylenmiştir.
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ortak kararına göre haftada en az 1-2 porsiyon balık tüketimini herkese önermektedir. Fakat doğum öncesi bayanların özellikle balık tüketimini ihmal etmemesini ve düzgün bir beslenme için diyetisyenlerden yardım alması gerektiğini söylemek isterim.
Diyetisyen Hande Şükran TOPARLI
