Kemoterapide Trombositopeni ve Hemşirelik Bakımı

Normalde 150.000-400.000 mm³ değerleri arasında olması beklenen trombosit sayısının olması gerekenden daha az olması durumuna “ kemoterapide trombositopeni ” denir.

Kemoterapi tedavisinde kullanılan ajanlar kemik iliği baskılanmasına neden olarak trombosit sayısının azalmasına neden olur ve trombositopeni oluşur.

Trombositler pıhtılaşmayı sağlayarak kanama kontrolünde görev alır. Kullanılan kemoterapik ajanların trombosit sayısını azaltması nedeniyle pıhtılaşma mekanizması olumsuz etkilenir ve kanamaya eğilim olur.

Trombosit düzeyleri;

000-400.000 hücre mm³: Normal
<100.000 hücre mm³: Hafif trombositopeni (hafif derecede kanamaya eğilim)
<50.000 hücre mm³: Orta trombositopeni (orta derecede kanamaya eğilim)
<20.000 hücre mm³: Ağır trombositopeni (şiddetli derecede kanamaya eğilim)

Kemoterapide trombositopenide yaşamı en çok tehdit eden durum ve ciddi olan durum intrakraniyal kanamalardır. İntrakraniyal kanamanın en önemli belirtileri baş ağrısı ve konfüzyondur. Bu yüzden bu nörolojik bulguların acilen değerlendirilmesi gerekmektedir.

Kemoterapide Trombositopeni Belirtileri

Kanama riski
Peteşi
Ekimoz
Hematom
Baş ağrısı
Konfüzyon
Bilinç bulanıklığı
Baş dönmesi
Huzursuzluk
Nöbet geçirme
Görme bozuklukları
Göz çevresinde ödem
Göz ağrısı
Burun kanamaları
Ağız içi mukoz membranda kanama4
Taşikardi
Hipotansiyon
Akciğer seslerinin anormal olarak gürültülü, hışırtılı olması
Solunum güçlüğü
Siyanoz
Solunum sayısında artış
Karın ağrısı, rektal ağrı
Rektal kanama, hemoroid kanaması

Kemoterapide Trombositopeni ve Hemşirelik Girişimleri

Hastanın yüksek proteinli ve kalorili olacak şekilde en kuvvetli diyetle beslenmesi sağlanır.
Posalı yiyecekler ve bol sıvı tüketmesinin önemi anlatılır.
Konstipasyon oluşumu engellenir ve sık sık takip edilir.
Konstipasyon oluşumu önlemek için laksatif kullanılabilir.
Defekasyon sırasında valsalva manevrası yapılmasından kaçınılması gerektiği anlatılır.
Vücut kıllarının temizlenmesinde kesici ve yaralayıcı aletler yerine elektrikli traş makinesi kullanılmasının önemi anlatılır.
Trombosit sayısı<50.000 mm³olduğu durumda cinsel ilişkiden kaçınılması gerektiği söylenir.
Çevre güvenliği sağlanarak yaralanmalar önlenir.
Kan sulandırıcı ve kanamaya neden olabilecek ilaçların kullanımından kaçınılır. (aspirin gibi)
Gerekli olmadıkça deri bütünlüğü bozabilecek işlemler uygulanmaz.
Yapılan işlemler sonrasında bölgeye yeterli bası uygulanır. 10 dakika içerisinde kanama durmazsa bası uygulamasına devam edilir ve hekime haber verilir.
Hekim istemi ile hastaya trombosit transfüzyonu yapılabilir.
Hasta ve ailesine trombositopeni bulguları, erken belirtileri, yaralanmalardan korunmanın önemi, çevre güvenliği hakkında bilgilendirme yapılır.

Acilen bir sağlık kuruluşuna başvurulması gereken durumlar;