Annenin kan grubunun rh (-), babanın kan grubunun rh (+) olduğu durumda bebeğin kan grubu rh (+) ise gebelikte kan uyuşmazlığı olarak tanımlanır. Oldukça ciddi sonuçlara neden olan durum bazen bebeğin hayatını kaybetmesine neden olabilir.
İçindekiler
Kan uyuşmazlığı oluş mekanizması
Kadın ilk kez gebe kalıyorsa, önceden düşük veya kürtaj yapmamışsa, yanlış bir kan transfüzyonu yapılmamışsa, ilk bebekte herhangi bir sorun meydana gelme ihtimali yok denecek kadar azdır. Kadın ilk kez gebe kaldığında, bebeğin kan grubu rh (+) ise bebekteki rh (+) antijenler doğumda annenin kanına bir miktar geçer. Anne kanında bebekten gelen rh (+) antijenler yabancı olarak algılanır ve bunlara karşı kadının kanında rh (+) antikorlar gelişir. Bu antikorlar, kadın herhangi bir tedavi görmedi ise yaşamı boyunca kalır. Kan uyuşmazlığı anneye zarar vermez. İkinci ve diğer gebeliklerde eğer bebek rh (+) ise bebeğe hasar verir. Bu hasar nasıl oluşur? Eğer ikinci gebelikte bebek rh (+) kan grubuna sahipse, anne kanında önceden bulunan rh (+) antikorlar bebeğin eşi (plasenta) aracılığı ile bebeğin kanına geçer ve kandaki şekilli elementleri (alyuvarları (eritrosit)) parçalamaya başlar. Alyuvarlar dokularımıza ve organlarımıza oksijen taşınmasını sağlayan önemli yapılardır.
Kan uyuşmazlığı ve bebeğe etkileri
Kansızlık ve sarılık: En sık görülen durum Eritroblastosis fetalis’tir. Bu durum alyuvarların (eritrositlerin) parçalanmasıdır. Bebekte sarılık ve kansızlığa neden olur. Bebeğin kalp atım hızının dakikada 180 ve üzerinde olması, kansızlık göstergesi olabilir.
Kalp yetmezliği: anne karnındaki bebekte ciddi bir kansızlık meydana gelirse, kalp yetmezliği görülebilir.
Ölüm: Bazen anne karnındaki bebekte kansızlık öyle ciddi boyutlara ulaşır ki bebek kaybedilebilir.
Beyin hasarı: Bebeğin alyuvarlarının parçalanması sonucunda dokulara yeterince oksijen gitmediği için bebekte beyin hasarı meydana gelebilir. Bu nedenle anne karnındaki bebeğin hareketlerinde azalma olur.
Kan uyuşmazlığından korunma?
Korunma çok önemlidir ve son derece basittir. Koruyucu olarak kadınlara RhoGam yapılır. Rhogam hazır enjektörlerde bulunan bir ilaçtır. RhoGam kadınlarda bebekten gelen antijenlere karşı antikor oluşmasını önler ve bir sonraki gebelikte bebeğin zarar görmesi önlenmiş olur.
RhoGam kimlere ve ne zaman yapılır?
- Rh uyuşmazlığı olan çiftlerde, kadın doğum yaptıktan sonra, bebeğin kan grubu rh (+) ise, ilk 72 saat içinde mutlaka RhoGam yapılmalıdır. Kadınlar doğum için gittiklerinde mutlaka eşi ile kan uyuşmazlıklarının olduğunu söylemelidirler. Günümüzde hastanelerde kan uyuşmazlığı olan kadınlara doğumdan sonraki 72 saat içinde RhoGam yapılmaktadır.
- Kadın doğumu evde bile gerçekleştirse bu ilacı yaptırmalıdır.
- Eşi ile arasında uyuşmazlık olan ve gebeliği, düşük ya da kürtajla sonuçlanan her kadına da düşük ya da kürtaj sonrası 72 saat içinde RhoGam yapılmalıdır.
- Bazı durumlarda (anneye gebeliğinde tanı amaçlı bir girişim yapıldı ise (amniosentez, kordosentez vb.) gebeliğin 28.haftasında da RhoGam yapılmakta, doğum sonu bebek Rh (+) ise tekrarlanmaktadır.
- Eğer eşler arasında kan uyuşmazlığı var ve kadın ilk gebeliğinde bebek rh (+) olmasına rağmen RhoGam yaptırmadı ise, mutlaka takip edilmelidir.
Kan Uyuşmazlı Tedavisi
Önceki gebeliklerinde RhoGam yaptırmayan bir gebe kadının takibi ve tedavisi şunları içerir.
- Gebelik takipleri: Gebelik boyunca annenin antikor düzeyinin, bebeğin kan değerlerinin izlenmesi gerekir.
- Bebeğin takibi: Bebek hareketlerinin ve kalp atım hızının ultrason (USG) ve NST yardımıyla izlenmesi.
- Kan değişimi: Bebekte ciddi kansızlık söz konusu ise bebeğe anne karnında kan değişimi yapılır.
- Doğum sonrası bebekler hastanelerde yakından takip edlmelidir.
