İnsülin direnci nedir, belirtileri, risk faktörleri?

İnsülin, pankreas adı verilen bir organdan salınan ve asıl rolü kan glikozunu ( kan şekerini ) hücreler tarafından kullanması ve böylece enerji elde edilmesi olan bir hormondur. İnsülin pankreasın beta adı verilen hücrelerinden salınır. İnsülin salgılanmasıyla kanda bulunan glikoz hücrelere girer ve kan şekeri normal sınırlar içerisinde tutulur.

insülin direnci nedir ?

Pankreastaki beta hücrelerinin çeşitli sebeplerle fonksiyonunu yapamaması, yeterli çalışmaması yada beta hücrelerinin azalması nedeniyle oluşan bir durumdur. Kan glikoz düzeyinin dengede olması hücrelerin insüline duyarlılığı ve insülinin pankreastan salınımı arasındaki uyuma bağlıdır; yani insülin direnci olan kişilerin hücreleri insüline duyarlı olmadığından yada duyarlılık azaldığından insüline cevap verip glikozu kullanamaz. Bunun sonucunda insülin daha çok salınmaya başlar ve kandaki seviyesi yükselir. Bu durum devam ederse uyum bozulur, kan şekeri yükselir ve tip 2 diyabet meydana gelir.

insülin direnci belirtileri nelerdir ?

• Beyin sisi, odaklanmada güçlük
• Kan şekerinin yükselmesi ( ileri seviyede görülür, her zaman eşlik etmeyebilir.)
• Bağırsakta şişkinlik
• Yemeklerden sonra uyku hali
• Yemeklerden sonra sık sık acıkma
• Kilo alma, kilo vermede zorlanma
• Karın ve çevresinde yağlanma
• Kan trigliserit düzeyinde artış
• Tansiyon yüksekliği
• Akantosiz Nigrikans ( koltukaltı, kasık, boyun bölgelerinde esmerleşme )
• Adet düzensizlikleri vb.

insülin direncinde risk faktörleri nelerdir ?

İnsülin direncinde temel risk faktörleri genetik yatkınlık ve çevresel etmenlerdir. Bunlardan bazılarına örnek verirsek:

• Ailede tip 2 diyabetli birey olması
• İnsülin reseptör mutasyonu
• Obezite ve abdominal yağlanma
• Sedanter yaşam tarzı ve fiziksel aktivite azlığı
• 40-45 yaş ve üstü bireyler
• Gestasyonel diyabet ( gebelikte oluşan diyabet ) geçirmiş olma
• Polikistik Over Sendromu
• Karaciğer patolojileri
• Enfeksiyonlar ( hepatit C gibi )
• Beden kitle indeksi 25 ve üstü olan bireyler
• Hipertansiyon
• Kan trigliserit düzeyinin yüksek oluşu
• Kültürel özellikler ( beslenme özellikleri, stresle baş etme durumu, sosyoekonomik düzey vb.)
• İlaçlar ( glukozamin, rifampisin, risperidon, glukokortikoidler vb. )

İnsülin direnci nasıl ölçülür ?

İnsülin direncini ölçmede kullanılan en yaygın yöntem HOMA (Homeostatic Model Assessment ) yöntemidir. Bu yönteme göre insülin direnci nasıl hesaplanır diye soracak olursanız şu formülü vermek gerekir:

HOMA : açlık insülini (µu/ml) × açlık plazma glukozu (mg/ml) / 405

Bu formülde yer alan açlık insülini ve açlık glikozu bir süre açlığı takiben kan verilerek ölçülür. Daha sonra bu formül kullanılarak hekim yada diyetisyen HOMA değerinizi bulur. Eğer HOMA değeriniz 2.7  ve üzerinde ise değişik derecelerde insülin direnciniz var demektir.

İnsülin direncinin tedavisi nedir ?

İnsülin direncinde temel tedavi düzenli egzersiz ve zayıflamadır. Hastaların çoğu diyetisyene gitseler bile kilo vermekte zorlandıkları için diyeti bırakmaktadırlar. Bu son derece yanlış bir tutumdur. İnsülin direnci aslında size gelecekle ilgili sağlık durumunuz hakkında ipucu veren ve aniden oluşmayan bir durumdur, bu nedenle sabırla kırılabilecek ve bekli de ömür boyu dengeli beslenme, düzenli fiziksel aktivite gerektiren bir dirençtir. Hastalar genelde birçok kez kilo vermeye yeltenmiş ve çeşitli diyetleri denemiştir. Burada önemli olan yeterli miktarda kalori, vitamin, mineral ve protein almaktır.  Karbonhidrat oranı düşük diyetle beslenmektedir. Sizin için en uygun diyeti diyetisyeniniz yardımıyla bulabilirsiniz.

Metformin insülin direncini düzelttiği ve tip 2 diyabeti önlediği için en çok reçete edilen ilaçtır. Büyüme hormonu replasman tedavisininde insülin direncinde kullanılması değerlendirilmektedir. Omega 3 kullanılmasının insülin direncinin tip 2 diyabete dönüşmesini engellendiği düşünülmekte ve tedavide kullanılabilmektedir.