El bölgesi kırıkları parmak kırıkları, parmakla bilek arasındaki kemik kırıkları ya da önkolu oluşturan iki kemikten birinin bileğe yakın kısmının kırılmasıyla ( Radius distal uç kırığı) karşımıza çıkar. Yaralanmalar sıklıkla el üzerine düşme şeklindedir. Elimizin baş parmağın da bağlı olduğu etli kısmındaki bağlar, o bölgedeki kemikler daha çok etkilenen bölgelerdir.
El ve El Bileği Kırıkları Ortezleme
El ve el bileği kırıklarında temel hedef erken ve tam hareket sağlamaktır. Hemen kırılan bölgeyi sabit tutan bir ortez verilebilir. Bağlar da kemikler gibi zedelenmiştir ,hassasiyet çoktur. Bu nedenle el 6-8 hafta hareketsiz tutulabilir. Bu süreçten sonra aktif hareket yaptırmaya çalışmak (zorlamadan sabit kırıklarda çok önemlidir. Parmakların tespiti ( ilk 3 hafta) en basit yoldur ve önemlidir. Ama sabit olmayan kırıklarda hareketsiz kalmak önemlidir. Bilek kırıklarında bileğin ters bükülmemesi çok önemli ve hatta ters bükülmeyi sağlayan atel kullanmak çok önemlidir. Ortezlemede elde hangi bölgenin zedelendiği çok önemlidir ve buna göre cihazlama yapılmaktadır.
El ve El Bileği Kırıkları rehabilitasyonu nasıl olmalıdır?
Eğer kırık stabil olmayan yani durumu değişken bir kırıksa elin hareketsiz kalması önemlidir ve bu durumdaki rehabilitasyonumuz ödem oluşmasını engellemek ve ağrıyı dindirmek amaçlıdır. Bölgenin kanlanmasını artırmak dolaşımını sağlamaktır. Daha sonra iyileşmeye bağlı olarak normal hareketi sağlamak amacımızdır.
Rehabilitasyon kaslara özgü olmalıdır. Biofeedback yöntemi kullanılabilir. Duyu kontrolü yapılır ve duysal girdi artırılır. Önce kas kasılması hareket açığa çıkarılmadan yapılan kasılma sonrasında ise hareketle beraber kasılma sağlanmalıdır. Fonksiyonel ilerleme önemlidir.
Travma Sonrası El Rehabilitasyonu Nasıl Olmalıdır?
Bunu 3 fazda inceleyebiliriz.
1.Faz; Yaralanma sonrası ilk 10 gün
Hasta eğitimi önemlidir. Hastaya hangi hareketleri yapmaması gerektiğini ya da yapması gerekenleri anlatmalıyız. Ödem oluşumun önleyen eli yukarıda tutacak egzersizler, yara bakımı, hareket açığa çıkarmadan kasılmayı sağlayan egzersizler, ağrıyı gidermek için elektroterapi yöntemleri ve buz uygulanabilir.
2.Faz; 10.gün – 4. hafta
Bu dönemde skar doku dediğimiz ölü dokunun arttığı dönemdir bu nedenle bu dönemde durumu değişken olmayan kırıklarda aktif egzersiz programı çok önemlidir. Durumu stabil olmayan kırıklarda hastanın durumu değerlendirilerek çalışma programı belirlenmelidir. Derece derece artan eklem hareketleri çalışılabilir. Bu egzersizler eklem sertliklerinin oluşmasını engeller.
3.Faz; 4.hafta-8.hafta
Bu dönemde dirençli egzersizlere geçilebilir. Ağrı kontrolüne devam edilmeli. Eli aşağıda tutarak kişinin yürümesi çalışılabilir. Kuvvetlendirme egzerizleri ve daha sonrasında fonksiyonelliği sağlayan egzersizler yapılabilir.
Ortopedik vakalarda bazen programlar hafta hafta uygulanabilir ancak pratikte bazen bu süreler değişebilir. Ancak kırık vakalarında ilk 6 haftada kırığın kaynaması kuralı gibi iyileşme süreleri aynıdır ve bu mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır.
Fzt. Hatice Nur Çiftçi
