Ektopik gebelik; fertilize olmuş ovumun, uterus (rahim) dışındaki bir alana implante (yerleşme) olmasıdır. Ektopik gebeliğin en sık oluştuğu bölge fallop tüpleridir. Tubalar dışında overler ve batında da dış gebelik oluşabilir. Jinekoloji servislerinde çalışan ebe ve hemşirelerin sıklıkla bu durumdaki hastaya bakım vermek zorunda kalabilirler. Ektopik gebelik (dış gebelik) ve hemşirelik bakımı annenin hayatı açısından oldukça önemlidir.
Ektopik Gebelik (Dış Gebelik) Nedir?
Ektopik gebelik deyimi Yunanca’ da “ec-topus” kelimesinden gelmekte olup “yerini değiştirmiş”, “başka yerde bulunmak “ anlamına gelmektedir. Ektopik gebelikte anormal yerleşme; %90 fallop tüpünde olmakla birlikte, daha nadir olarak abdominal, servikal, ovarian, ve çoklu ektopik gebelikler şeklinde gözlenebilir. Anne ölümlerinin ve morbidite en önemli sebeplerinden biri de ektopik gebeliktir. Ancak, gelişmiş tanı yöntemleri sayesinde, ektopik gebelik tanısı erken dönemde konulabilmekte, ilaç ve cerrahi yöntemlerle tedavi edilebilmektedir. Kadınlar adetleri gecikir gecikmez mutlaka doktora giapılan USG ile gebelik yeri tespit edilmelidir.
Ektopik Gebelik (Dış Gebelik) En Sık Kimlerde Görülür.
Sıklığının yaşla birlikte giderek artmaktadır. Yapılan çalışmalarda, 35-44 yaş grubundaki kadınlarda, 15- 24 yaş grubundaki kadınlara göre görülme riski 3-4 kat daha fazladır.
Sonraki gebeliklerde de dış gebelik görülme riski 7- 13 kat artar. Bir sonraki gebeliğin intrauterin olma şansı %50-80, tubal gebelik olma şansı %10-25’dir.
Ektopik Gebelik (Dış Gebelik) ve Hemşirelik Bakımı
- Ektopik gebelik hastalarında karşılaşılan ve hastanın yaşamını tehlikeye sokan en önemli durum tubal rüptürdür (tubaların yırtılması). Ciddi kanama yaşanmasına neden olan durum kadının hipovolemik şoka girmesine neden olabilir. Bu nedenler hastaların hayati bulguları (Tansiyon ve nabız) en az iki saat aralıklarla değerlendirilmeli, normalden sapma durumlarında hekime haber verilmelidir.
- Tubal rüptür belirtileri hakkında hastaya bilgi verilmelidir.
- Ağrı için order edilen hafif sedatifler ya da analjezikler uygulanabilir.
- Bazen bu hastalara sadece ilaç tedavisi (metotreksat) uygulanarak gebelik sonlandırılmaya çalışılır. Hastaya ilacın kullanım şekli, etki ve yan etkileri hakkında bilgi verilmelidir.
- İlaç tedavisine yanıt vermeyen ya da gebelik haftası ileri olan gebelerde tedavi olarak cerrahi tedavi tercih edilir. Böyle durumlarda sıklıkla laporoskopik salfinjektomi yapılır. Cerrahi tedavi uygulanan hastalara pre op ve post op hemşirelik bakımı uygulanmalıdır.
- Hastalar cinsel yolla bulaşan hastalıklar (gonore ve klamidya gibi) açısından sorgulanmalı, enfeksiyonlardan korunmak için neler yapmaları gerektiği açıklanmalıdır.
- Birey ve ailesi gebelik kaybı yaşadığı için açık ve anlaşılır ifadeler ile soru sormasına izin verilmelidir. Hemşire etkin şekilde dinleyerek sorulara cevap vermelidir.
- Doğru ve sağlıklı iletişim kurabilmeli, emosyonel destek sağlanmalıdır.
Hastanın taburculuk eğitiminde;
- Ektopik gebelik oluşan bölgedeki dokunun iyileşmesine zaman tanımak için en az 6 menstruasyon döneminde doğum kontrol yöntemleri kullanmanın gerekliliği de anlatılmalıdır.
- Ektopik gebelik tekrarlayabilir ve korunmada kadının eğitimi önemlidir.
- Doğum kontrol yöntemi olarak Rahim içi araç (RİA) ve Oral kontraseptifler (OK) kullanmanın dış gebelik riskini artırabileceği açıklanarak başka bir yöntem seçmesi sağlanmalıdır.
Kamelya
