Demans, yaşlılardaki bunama durumudur. Kadınlarda daha sık görülür. 60 yaşından sonra görülme olasılığı artar.
Beyin hücresi kaybı yaşlanma sürecinde normal bir durumdur. Bu kaybın miktarı ve hızı artarsa beyin fonksiyonlarını yerine getirmekte zorluk çekmeye başlar ve demans oluşmaya başlar.
Demansta en büyük belirtisi unutkanlıktır. Ancak her unutkanlık demans olarak ele alınmaz. Demansta unutkanlığın yanı sıra fonksiyonlarını yerine getirememe durumu görülür. (hafıza, dikkat, konsantrasyon, planlama, düşünme, konuşma, zihinsel etkinlikler) . Kişinin zihinsel becerileri bozulur. Mesleki ve sosyal etkinliklerini yerine getiremeyecek duruma gelir.
Demansta Belirtiler Nelerdir?
- Demansta en belirgin özellik unutkanlıktır.
- Bellek kaybolur.
- Günlük aktiviteleri ve öğrenilmiş becerileri yapmakta güçlük çeker.
- Kişilik ve davranış değişiklikleri meydana gelir.
- Kişi içine kapanır.
- Oryantasyonu bozulur.
- Sürekli bir endişe ve stres hali oluşur.
- İlerleyen vakalarda kişi başkasına bağımlı olabilir.
- Günlük bakımını ihtiyaçlarını yerine getiremez.
- Oral alımı bozulur. Kendi kendine beslenemez hale gelir.
- Mesleki ve sosyal etkinliklerini yerine getireme durumu başlar.
Demans Nedenleri
- Demansın birçok nedeni olabilir ancak en sık rastlanan nedeni yaşlılıktır.
- Kişinin yaşam biçimine de bağlıdır.
- Ailede demans olan birinin varlığı demans görülme riskini arttırır.
- Çok fazla sigara-alkol kullanımı
- Obezite
- Kolesterol
- Hipertansiyon
- Beyinde tümör varlığı
- Serebrovasküler olay öyküsü (SVO)
- Parkinson
- Travma öyküsü
Demansta Tanılama
- Demansta tanı koyabilmek için ayrıntılı bellek testi yapılır.
- Kişinin hafızanın ne durumda olduğuna ve oryantasyona bakılır.
- Beyin ve işlevleri incelenir.
- Beyinde küçülme varsa tespit edilir.
- Unutkanlığa sebep olan tiroid hormonuna ve B12 vitamin değerlerine bakılır.
Demansta Tedavi
- Demansta kesin bir tedavi yoktur.
- Tiroit hormonunda veya B12 vitaminindeki azalmaya bağlı bir unutkanlık durumu varsa bu sorunlar giderilmeye çalışılır.
- Kişide demansa bağlı gelişen belirtileri hafifletmeye ve yavaşlatılmaya çalışılır.
Demansta Hemşirelik Bakımı
- Kişinin beslenmesine dikkat etmesi için kişiye özel diyet programları oluşturulur.
- Kişinin yağlı besinlerden uzak durması sağlanır.
- Kişinin yağ asidi yönünden güçlü olan balık (Omega 3) tüketimine ağırlık verilmelidir. (hafızanın güçlenmesi için)
- Kişiden bol bol meyve sebze tüketilmesi istenir.
- Kişiye özel aktivite ve egzersiz programları oluşturulur. Kişinin düzenli egzersiz yapması sağlanır.
- Kolesterol ve tansiyon kontrol altına alınmalıdır.
- Kişinin kullandığı ilaçların saatleri düzenlenmeli ve takip edilmelidir.
- Kişinin kilo alımına engel olunmalıdır.
- Kan şekeri dengede tutulmalıdır.
- Kişinin alkol ve sigaradan uzak durulması sağlanmalıdır.
- Evde bakım verilen demans hastaları için kazaları önlemek adına güvenlik önlemleri alınmalıdır.
- Hastalara bazı objeleri veya olayları hatırlayabilmelerine yönelik notlar oluşturulmalıdır.
- Önemli telefon numaraları acil durumlar için yazılmalıdır.
- Hafızanın güçlenmesi için bulmaca, oyun kartı gibi etkinlikler planlanmalıdır.
