Deliryum, akut (aniden) olarak ortaya çıkan, kişide dikkat ve hafıza gibi bilişsel işlevlerde ve davranışlarda bozulmaya neden olan bir nöropsikiyatrik tablodur. Hızlı ve dalgalı seyreder. Genelde ağır bir tıbbi rahatsızlık nedeniyle hastanede yatmakta olan kişilerde meydana gelir. Geri dönüşümü olan bir rahatsızlıktır.
Her yaş grubu hasta da görülebilmektedir ancak bazı hastalarda görülme riski daha fazladır.
Deliryum Risk Grubu Kişiler
- Yaşlılar
- Diyalize giren böbrek hastaları
- Ağır vakalar
- Hastanede yatan kişilerde (özellikle yoğun bakımda)
Deliryum Nedenleri Nelerdir?
- Deliryuma neden olan hastalıklar genelde beyinin dışındaki organlarla ilgilidir. Bunlara örnek siroz, kalp yetmezliği, ciddi solunum sistemi rahatsızlığı, ciddi yaralanmalar, ileri düzeyde kansızlık, travmalar, büyük cerrahi operasyonlar, ensefalit, ağır enfeksiyonlar olabilir
- Alkol-madde bağımlısı olan kişiler de madde yoksunluğu sırasında deliryuma girilebilir. (deliryum tremens)
- İlaçların toksik etkileri de deliryuma neden olabilir.
Deliryum Belirtileri Nelerdir?
- Huzursuzluk
- Anksiyete
- İrritabilite
- Uyku bozuklukları
- Bilinç bulanıklığı
- Dikkat dağınıklığı
- Oryantasyon bozukluğu
- Algıda bozulma
- Halüsinasyon
- İlizyon
- Duygusal dalgalanma
- Uyaranları yanlış yorumlama
- Kendini güvende hissetmeme
Deliryumda Tanılama
Deliryumda tanı konurken demans veya psikozla karıştırılabilir. Hastadan anamnez, fiziksel muayene, laboratuvar tetkikleri alınır. Hastanın hastaneye yatma öyküsüne göz atılır. Hastanın geçirdiği operasyonlar gözden geçirilir.
Deliryumda Tedavi
Deliryum, altta yatan tıbbi rahatsızlığın tedavisi ile beraber genelde geriler ve iyileşmeye başlanır. Tıbbi tedavilerle birlikte psikolojik yöntemler ve destekleyici yöntemlerle hasta her türden desteklenir.
Deliryumda en önemli nokta belirtilerin kesinlikle göz ardı edilmemesidir. Geri dönüşümlü bir rahatsızlık olan deliryum tedavi edilmezse ölüm oranı % 40’ı bulabilmektedir. Hekim ve hemşirelerin bu konuda çok dikkatli olmaları ve hastanın durumuna çok sık takip etmeleri gerekir.
Deliryumda Hemşirelik Bakımı
- Hastanın anksiyetesi azaltılmalıdır.
- Deliryuma neden olan sebep tespitlenmelidir ve çözümlenmelidir. Çünkü deliryuma sebebiyet veren sorun çözüldüğünde deliryum tablosu da gerileyecektir.
- Kişinin yer, zaman ve kişi oryantasyonu sık sık kontrol edilmelidir.
- Kişinin oryantasyonunu sağlayabilmesi için mümkünse odaya saat veya takvim konulabilir. Eğer mümkün değil ise kişiye her gün tarih, saat ve kişiler tanıtılabilir.
- Kişinin yakın, uzak ve anlık belleği sık sık sorgulanmalıdır.
- Kişi kesinlikle yalnız bırakılmamalıdır. Kendisine veya çevresine zarar verebilir.
- Hastanın sessiz, sakin ve iyi aydınlatılmış bir odada istirahat etmesi sağlanmalıdır.
- Alkol madde bağımlısı kişinin muhakkak tedavi olması istenmelidir. (AMATEM)
- Deliryum anında neler yapılması hakkında bakım veren kişi veya kişilere bilgi verilmelidir.
- Tedavinin aşamaları hasta ve yakınlarına anlatılmalıdır.
