Bebeklerde ve çocuklarda ateş yükselmesi, bir diğer adıyla ateşlenme anne babalar için korkutucu bir durumdur. Bebeklerde ve çocuklarda yüksek ateş nedeniyle anne babalar çocuklarını hastanelerin acil servislerine götürmek zorunda kalırlar. Aileler bu durumda daha çok yüksek ateşe bağlı ortaya çıkabilen havale nöbetlerinin oluşmasından ve ateşi düşürememekten korkarlar.
Aslında, çocuklarda ateş yükselmesi çocuğun hastalıklarla baş etme mekanizmasının çalışmasının sağlıklı bir göstergesidir. Ancak yeni doğmuş bebeklerde ve 0-6 aylık bebeklerde kendiliğinden ateşin düşmesini sağlayan ve vücut ısısını ayarlayan metabolizma henüz yetişkinlerdeki gibi gelişmediği için, bebeklerin ateşlerinin düşmesi müdehale edilmediğinde zorlaşmaktadır.
İçindekiler
Çocuklarda ve bebeklerde ateş nasıl ölçülür?
Vücut ısısı (Ateş) çocuklarda ve bebeklerde değişik bölgelerden ölçülebilir. Bebeğin poposundan (Makattan), ağzından, koltuk altından ve kulaktan ateş ölçümleri yapılabilir. Bu bölgelerden ölçülen ateşin yüksek ateş (hipertermi) olarak tanımlanabilmesi için normal vücut ısısının 37oC dereceden yüksek olması gerekmektedir.
Bebeğinizin ateşini ölçmek için eczanelerde satılan ateş ölçme cihazlarından evde sürekli bulundurmanız önerilir.
Çocuklarda ateş yükselmesi nedenleri?
Çocukluk ve bebeklik dönemindeki ateşin en önemli nedeni viral (virüslerin neden olduğu) enfeksiyonlardır. Boğaz ve solunum yolu ile idraryolu enfeksiyonları ise en sık ateş nedeni olarak görülebilir. Enfeksiyon sonrası yükselen ateş bebeklik döneminin ilk 3 ayı için önemlidir.
Çocuklarda ateş yükselmesi tehlikeli midir?
Yüksek ateş nedeniyle bebeğin ya da çocuğun hareketleri, beslenmesi ve bilincinde bazı bozulmalar olabilir. Bağışıklık sisteminin bir parçası olan ateşle birlikte bebekte iştahsızlık, uyku hali, yorgunluk, halsizlik, bazen bilinçte (şuurda) kapanma olabilir. Bu nedenle yüksek ateş erken fark edildiğinde çocuk doktora götürülmeli ve doktorun önerdiği tedaviler kullanılarak ateş düşürülmelidir. Ateş düşürülmezse, bebeklerin ısı düzenleme becerileri zayıf olduğu için bebeğin ateşli havale (febril konvülsiyon) geçirme olasılığı vardır ve dikkat edilmelidir.
Anne ve babaların en çok korktukları şey yüksek ateşte çocuklarının havale geçirmesi olasılığıdır. Bebeklik döneminin önemli bir sorunu olan ateşli havale (febril konvülsiyon) hızlı müdahale edilmesi gereken durumlardır.
Ateşli havaleler sıklıkla 6 ay – 6 yaş arasındaki çocuklarda sık görülmektedir. Ayrıca bebeklik döneminde ateşli havale geçirilen gençlerde de risk vardır. Çocuklarda ateş yükselmesi aniden meydana geliyorsa, bebek ya da çocukta geçici bilinç kaybı ve kasılma nöbetleri görülür. Sara krizlerine benzeyen bu nöbetler nedeniyle çocuk ya da bebekte ilerdeki yaşamını etkileyecek sinir sistemi hasarlarının oluşması oldukça nadirdir. Bebek ya da çocuk ateşli havale geçirirse aile sakin olmalı ve hemen çocuğu en yakın sağlık kuruluşuna götürmelidir.
Çocuklarda ateş yükselmesi (ateşlenme) olduğunda ateş nasıl düşürülür?
Ailelerin ateş yükseldiğinde yapacakları şeyler;
- Bebeğin ve çocuğun ateşi koltuk altından ölçüldüğünde 37,3 derecenin, makattan ölçüldüğünde 38 derecenin üzerinde ise, çocukların üzerindeki kıyafetlerin bir kısmını çıkartın.
- Bebek ya da çocuk çok ince bir pijama ile bırakılabilir. Üzeri ince bir çarşaf veya pike ile örtülmeli, terletilmemelidir. Yükselen ateşle vücuttan sıvı atılmaya başlar. Terleme ile bu sıvı atımı daha da artacaktır. Bebek/çocuk fazla sıvı kaybedeceğinden dolayı daha çok halsizleşecektir. Bu nedenle çocuğa içebiliyorsa bol bol su içirilmelidir. Eğer bu bir bebekse sık sık emzirilmelidir.
- Alın, koltukaltı, bacak aralarına ılık ıslak bezler yerleştirilebilir. Suyun sıcaklığı vücut ısısından 2-3 derece soğuk olmalıdır (çocuğun ateşi 38 oC ise, suyun ısısı 36 oC olmalıdır). Alkollü ya da sirkeli sular kullanılmamalıdır.
- Çocuğa ılık duş yaptırmak da yararlı olacaktır. Yıkadığınız suyun sıcaklığı da vücut ısısından 2-3 derece soğuk olmalıdır. Bazen aileler sadece çocuğun vücudunu yıkarlar, oysaki ateşin düşürülmesi için çocuğun kafasının da mutlaka yıkanması gerekir. Çeşmeden direk akan soğuk su ile çocuğun yıkanmasından kaçınılmalıdır. Yıkandıktan sonra çocuk çıplak tutulmamalı üzerine ince bir giysi giydirilmelidir. Bu uygulamadan 30 dakika sonra ateş yeniden ölçülmelidir. Ateşin ölçüldüğü bölgenin kuru olmasına ve ılık ıslak bez ile uygulama yapılmamış olmasına dikkat edilmelidir. Dikkat edilmezse hatalı ölçüm yapılabilir.
- Eğer bu ılık uygulama ve ılık su ile yıkamaya rağmen bebeğinizin ateşi düşmüyorsa doktorunuzun önerdiği ateş düşürücüleri kullanın.
- Çocuklarda ateş yükselmesi 2-3 üç gün süre inatçı bir şekilde devam ediyorsa ya da bebek 3 aydan küçükse mutlaka bir doktora başvurulmalıdır.
Yrd.Doç.Dr.Gülay MANAV
Üsküdar Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Fakültesi
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği AD.
