Çocuk ve Yalan : Çocuğum Yalan Söylüyor

Yalan söylemek, bir hatayı gizlemek amacıyla gerçeğe uygun olmayan bir girişimde bulunmaktır. Yalan söylemek davranış bozukluğu olarak kabul edilmekle birlikte çocuklarda bu durum biraz daha farklıdır.

Soyut kavram gelişimi çocukta 7 yaş civarında başlamaktadır.5-6 yaştan önce çocuğun gerçek ve hayali ayırt etme bilgi ve deneyimi olmadığından masallar ve oyunlar onun için gerçektir. Bu yaşlarda çocuğun anlattığı hayal ürünü hikayeleri yalan gibi algılanmamalıdır. Bu nedenle yaşamın ilk 5-6 yılında çocuğun yalan söylemesi konusunda endişe etmeye gerek yoktur.

Örneğin; 4 yaşındaki bir çocuğun pencereye gelen kuşla konuştuğunu söylemesi ya da olmayan hayali arkadaşlarından söz etmesi yalan değildir. Çocuk yaş dönemine uygun olarak hayal dünyasını bize anlatıyordur. Kesinlikle aldatma amacı yoktur.

Yalan Türleri

1)Pseudo(Sözde) Yalan

Sözde yalan gerçek yalandan farklıdır. Küçük çocuklar eğitimsel yanlışlıklar, korku,kınanma vb nedenlerle bazen yalan söyleyebilirler ya da hayal dünyalarında geliştirdikleri olayları kurgulayarak anlatabilirler.

Örneğin; Evde vazoyu kıran çocuğun suçu hayal gücünün etkisiyle kuşun üstüne atması.

2)Alışkanlık Haline Gelen Yalan

Çocuğun gelişim dönemi itibarı ile (7 yaş) gerçekle yalanı ayırtetmeye başladıktan sonra; bencilce sonuçlar elde etmek amacıyla, isteyerek başkalarını kandırması ve bunun sürekli hale gelmesidir.Bu tip yalanclıkta; kendini kontrol edememe ve aşırı bencillik gibi davranışlar söz konusudur.

   “AZ YALAN SÖYLENMEZ, YALAN SÖYLEYEN HER YALANI SÖYLER.”

Victor Hugo

3)Patolojik Yalan

Duygulanım bozukluğunun bir belirtisidir. Aşağılık duygusu ve güç sistemi bazı patolojik yalanların temelini oluşturur.Patolojik yalanda çocuk kaygısız ve sevinçli görünür, yaşından küçük çocukça davranışları vardır, duygusal ve ahlaki açıdan olgunluğa ulaşamamıştır. Patolojik yalanın bir diğer özelliği de inandırıcılık gücünün çok etkili olmasıdır. Alışkanlık haline gelen yalandan farkı hiçbirbir faydası olmasa bile çocuğun doğruyu saklamasıdır.

“BİR KEZ YALAN SÖYLEYENLER, İKİNCİSİNİ DE SÖYLEYEBİLİRLER.”

Henry Fielding

Çocuklarda Yalan Söyleme Alışkanlığı Nasıl Önlenir ?

• Çocuk eğitiminde aşırı baskıcılık ve şiddetten kaçınılması gerekmektedir.
• Ebeveynlerin tutumu önemlidir, çocuk anne babayı örnek alır.
• Örneğin; 3-4 yaşlarında bir çocuğun anne ya da babasının yalana saptığını duyması annenin evde olduğu halde evde yokum dedirtmesi çocuğu kolayca etkiler.
• Yaptıkları beğenilmeyen her yaptıkları eleştirilen çocuklar, eleştirilerden kurtulmak ya da kendilerini savunmak için olayları büyüklerin istediği gibi gösterirler bu yüzden çocukları eleştirmeden önce dikkatlice düşünülmesi gerekmektedir.
• Çocuğun yalan söylediği tespit edildiğinde çocuğa “yalancı” etiketi yapıştırıp cezalandırmak yerine “neden yalan söylüyor ?” sorusuna cevap aramak gerekir.
• Sert cezalar çocuğu cezadan yalandan korumak yerine yalana teşvik edebilir. Eğer çocuğa uygun bir ceza verilmesi gerekiyorsa çocuğun yalan için değilde yalanın sebebi için ceza aldığının net bir biçimde ifade edilmesi gerekmektedir.
• Yalanı beyaz yalan, pembe yalan gibi renklere ayırmamalı, patolojik yalan belirtileri gözlediğinizde mutlaka bir uzmana danışılmalıdır.
• Çocuklar, yeteneklerini aşan şeyleri yapmaya zorlanmamalıdır.
• Çocuk yalan söylediğinde aile şu sorulara yanıt aramalıdır:

1. Sevgi ve ilgi eksikliği mi ?
2. Çevresindeki insanlar kötü örnek mi ?
3. Gücünün üstünde sorumlulukları mı var ?
4. Çocuga hoşgörülü davranılmıyor mu ?
5. Çocuklar arasında kıyas yapılıyor mu ?
6. Çocuğun kendine olan güveni gelişmemiş mi ?

Gizem Tepeli