Kadın vücudu gebelik süresince bazı hormonlar tarafından kendini doğum sonrası verilecek olan anne sütü için hazırlar. Anne sütünün oluşumunda birincil görevli hormon hipofiz ön bezinden salgılanan hormon olan prolaktindir. Ancak prolaktinin salınımı plasenta tarafından üretilen östrojen ve progesteron hormonunun aktif olmasından ötürü baskılanır. Doğum sonrası plasentanın da ayrılmasıyla birlikte kandaki östrojen ve progesteron seviyesi hızla düşerek prolaktin seviyesinin yükselmesine yardımcı olur. Prolaktin, memelerdeki alveolar hücreleri uyararak süt üretimini başlatır ve sürdürür. Emzirme sıklığı ve memenin tam boşalımının sağlanması süt yapımını hızlandırır ve arttırır. Memelerde az süt oluşumu gelişen kadınlar bebeklerini daha sık emzirmelidirler. Yeterli miktardan fazla süt birikimi olan kadınların emzirme araları daha uzun olabilir çünkü bebek doyacaktır. Bebeğin emzirilme aralığında kesin bir kalıp yargı olmamakla birlikte bebeğin her istedikçe emzirilmesi önerilir. Bunun için bebeğin aranma refleksinin gözlemlenmesi gerekir. Ağlama, belirtilen en geç acıkma belirtisi olabilir. Gece yapılacak olan emzirme eylemi prolaktin düzeyini arttıracağından süt yapımını iyi düzeyde arttırır.
Oksitosin hormonu ise sütün atımından sorumludur. Bu durum bebek emerken gelişir. Memedeki kahverengi kısım olan areola ve meme başındaki sinirler tarafına yapılan uyarılma sonucu süt salınımı sağlanır.
Her annenin sütü bebeğinin gereksinimini karşılayacak düzeydedir. Bebeğine özeldir. Doğumdan sonraki ilk 5-7. günde kolostrum (ağız sütü), 7-15. günde geçiş sütü, 15. günden sonra olgun süt olarak adlandırılır.
İçindekiler
Kolostrum Nedir?
Gebeliğin 12. haftasından itibaren süt üretimi başlatılır. Doğumdan sonra herhangi bir şeye gereksinim olmadan salgılanması mümkündür. Protein, şeker, yağ, vitamin, mineral ve çeşitli antikorlarca zengindir. Koyu sarı renkte ve yoğun kıvamlıdır. Bu sarı renk yüksek karoten düzeyine bağlıdır. Kolostrum olgun sütten daha yüksek düzeyde protein, sodyum, potasyum konsantrasyonuna sahipken şeker, yağ ve kalori oranı daha düşüktür. Ortalama olarak enerji değeri 100 ml’de 67 kcal dir. Bağışıklık sistemi için önemli olan IgG ve IgA gibi önemli antikorlarca zengindir. Kolostrumun sindirimi oldukça kolaydır. Normal bağırsak florasının oluşmasına yardımcı olur, laksatif etkisi ile mekonyumun atılmasını kolaylaştırır.
Geçiş Sütü Nedir?
Olgun süt oluşana kadar salgılanan süttür. Doğum sonrası 7-15. günlerde salgılanmaktadır. Kolostruma oranla laktoz, yağ ve kalori içeriği daha fazladır. İmmünglobülin ve protein konsantrasyonu ise daha azdır.
Olgun Süt Nedir?
Doğumdan sonraki 10-15. günlerden itibaren salınmaya başlamaktadır. Geçiş sütünü takiben olgun süt yerini almaktadır. Yağ içeriği artmaktadır. Emzirme süresince ön süt ve son süt ayrımı vardır. Bebeğe tokluk hissini veren yağdan zengin süt son süttür. Olgun sütteki oranlar şu şekildedir:
%87.5 = su
%4.8 = karbonhidrat
%3.8 = yağ
%3.2 = protein içerir.
Ortalama enerji değeri 100 ml de 75 kcal’dir. Anne sütündeki yağların büyük çoğunluğu doymamış yağ asitleridir. İnek sütüyle karşılaştırıldığında 8 kat fazla miktarda esansiyel yağ asitlerinden olan lineolik asit bulunmaktadır. Yağların sindiriminde lipaz enzimi önemlidir. Midenin daha çabuk boşalmasında yardımcıdır. Büyüme ve gelişmede gerekli olan çinko ve demir gibi mineraller ve birçok vitamin açısından zengindir. Demirin vücuttaki biyoyararlanımı %50’dir. Anne sütünde demiri bağlayan laktoferin de vardır bu sebeple ilk 6 ay içerisinde demir eksikliği anemisi görülmez. Anne sütünde en fazla bulunan karbonhidrat laktozdur. Kalsiyum daha düşük olmasına karşın laktoz etkisi ile birlikte biyoyararlanımı %75 oranındadır. Bununla birlikte laktoz, normal bağırsak florasının gelişmesine önemli oranda katkıda bulunur.
