Alzheimer hastalığı; yaşın ilerlemesiyle beraber unutkanlıkla başlayan; zihinsel becerilerde bozulma ve oryantasyon bozukluğuyla karakterize nörolojik bir hastalıktır. Kısa süreli unutkanlık süreçleriyle başlar. Hasta 1 gün önce ne yediği, ne yaptığı gibi bilgileri unutmaya başlar. Hastalık ilerledikçe kişi gündelik aktivitelerini de yerine getirememeye başlar.
Yaşlılıkta yaşanan bu zihinsel değişiklikler ve unutkanlıklar hastanın yaşam kalitesine etki edecek şiddette olmadığı sürece normal karşılanabilmektedir.
Alzheimer Hastalığı Nelere Sebebiyet Verir?
- Beyin hücreleri ölmeye başlamıştır. Geri dönüşü yoktur ve hızlı ilerler.
- Bilişsel ve işlevsel fonksiyonlarda ileri düzeyde kötüleşme meydana gelir.
- Hafızada ilerlemiş bir bozulma karşımıza çıkar. Hatırlamada güçlük yaşanır.
- Dikkat dağınıktır.
- Motor etkinlikler yapılamaz hale gelir.
- Duyu işlevlerinde bozulma olmaz fakat kişi objeleri bile tanıyamaz hale gelebilir.
Alzheimer Nedenleri Nelerdir?
- Alzheimerda kesin neden tam olarak bilinmese de beyindeki asetil kolin miktarındaki azalma, beyinde protein birikiminin meydana gelmesi alzheimerın en güçlü nedenleri arasında sayılmaktadır.
- Alzheimerda genetik faktörlerden etkilendiği de düşünülmektedir.
Alzheimer Hastalığı Kimlerde Daha Sık Görülür?
- 65 yaş üstü insanlarda daha sıktır.
- Kadınlarda daha fazla görülür.
- Ailede Alzheimer olan birinin bulunması riski arttırmaktadır.
Alzheimer Hastalığında Belirtiler Nelerdir?
- En belirgin belirti unutkanlıktır. Eşyaları, tanıdığı insanları, yaptığı işleri, ne konuştuğunu unutmaya hatırlayamamaya başlar. Mesela ne konuştuğunu unuttuğu için sorduğu bir soruyu tekrar tekrar sorabilir, sürekli aynı şeyleri anlatmaya başlayabilir.
- Günlük yaşam aktivitelerini yerine getirmeyi unutmaya başlar. Yemek yemeyi, tuvalete gitmeyi unutabilir.
- Öğrenilmiş becerilerde kayıp yaşanır. Bisiklet sürmeyi, para üstü hesaplamayı, yemek yapmayı unutabilir.
- İletişimde bozukluk ve kopukluk yaşanır. İçe kapanık birine dönüşebilir.
- Oryantasyon bozuklukları meydana gelir. Bulunduğu yeri, zamanı unutabilir, çevresindeki insanlari hatırlamamaya başlar.
- Muhakemede zorluk çeker. Karşılaştığı herhangi bir durumda mantık dışı davranışlarda bulunabilir.
- Ani davranış değişiklikleri olabilir. Birden ağlayabilir, üzülebilir veya sinirlenebilir.
- Sorumluluktan almaktan kaçar.
- Kişilikleri değişebilir. Şüpheci, sinirli, ilgisiz birine dönüşebilir.
Alzheimer Hastalığında Tanılama
- Alzheimer tanısı için fizyolojik (kan, laboratuvar testleri vs) psikolojik ve nörolojik değerlendirmeler, nöropsikiyatrik testler yapılır.
- Beyin filmi çekilir.
- Yapılan testler sonucu kişilik değişikliklerinin durumuna, davranış bozukluklarına, cinsel fonksiyonlardaki kayıpların durumuna ve beyine verilen hasarın düzeyine bakılır.
Alzheimer Hastalığında Tedavi
- Hastalığın kesin tedavisi yoktur.
- Tedavi günlük yaşam kalitesini arttırmaya, unutkanlığı minimum seviyeye düşürmeye ve fonksiyon bozukluklarını gidermeye yöneliktir.
- Hastalığın nedenleri arasında olan asetilkolin azalmasını önlemek için medikal olarak asetilkolin inhibitörü alınması sağlanır.
- Kişilik bozuklukları, davranış değişiklikleri, uyku ve yeme bozukluğuna gidermesi için hastanın psikolojik destek alması sağlanır.
Alzheimer Hastalığında Hemşirelik Bakımı
- Hastanın kendini güvende hissetmesini sağlamak gerekir. Bu sebeple hasta ile kurulan iletişimde karşılıklı güven ortamı sağlanmalıdır.
- Hastanın birçok konuda yardıma ihtiyacı olabilir. Bu sebeple hasta iyi gözlemlenmeli ve yardım ihtiyaçları iyi belirlenmelidir. Hastaya gerekli her konuda yardım edilmelidir.
- Hastanın kendini yalnız hissetmemesi gerekir. Alzheimer hastaları genellikle hastane ortamında bulunmadıkları için bakım verici kişiye veya kişilere muhakkak bu konu hakkında bilgi verilmelidir.
- Hastanın hisleri paylaşılmalı ve hastaya bunu hissettirmek gerekir. Bu durum karşılıklı güven ortamının oluşmasını sağlayıp kişinin kendini güvende hissetmesine olanak sunacaktır.
- Alzheimer hastalarının bakımı zor olduğu için gerekirse bakım verici kişilerin psikolojik destek almaları sağlanmalıdır.
- Bakım verici kişi veya kişilere hastanın yapılacak işlerini unutmaması için küçük notlar halinde hastaya hatırlatabileceği konusunda bilgi verilmelidir.
- Alzheimer hastalarının tek başına araba sürmesi önlenmelidir. Bu konu hakkında bakım vericisine muhakkak bilgi verilmelidir. Çünkü Alzheimer hastaları ani unutkanlık atakları geçirebilirler ve bu durum kazalara sebebiyet verebilir.
- Hastanın sağlığına ve beslenmesine dikkat edilmelidir. Bunun için hastaya uygun diyet programları hazırlanmalıdır.
- Hasta hobilerinin kısıtlanmaması adına hastanın bakım vericilerine bilgi verilmelidir.
- Kesinlikle hastanın sevdiği şeylerle meşgul olmasına izin verilmelidir.
- Hastanın varsa ilaçlarının düzenli olarak saatlerinde alınması sağlanmalıdır. İlaç saatleri ve hastanın ilaçları hakkında bakım verici kişilere eğitim verilmelidir.
- Alzheimer hastalarının tek başına kesici delici aletler ile bir iş yapması engellenmelidir. Eğer hasta kesici delici aletlerle bir iş yapıyorsa bakım vericinin kesinlikle yanında bulunması istenmelidir.
- Alzheimer hastalarının tek başlarına seyahat etmemesi konusunda bakım verici kişilere eğitim verilmelidir.
