Alpha-fetoprotein (AFP) günümüzde tarama testi olarak kullanılır. Özellikle son yıllarda nöral tüp defektlerinin (sipina bifida- histosefali-meningomiyosel) taranmasında kullanılan bir testtir. Türkiye nöral tüp defektlerinin sık görüldüğü bir ülkedir. Bu nedenle bu tarz tarama testleri sağlıklı bebeklerin dünyaya gelebilmesi açısından son derece kıymetlidir.
Alpha-Fetoprotein (AFP) nedir?
Kısaca AFP olarak isimlendirilir. Rahim içindeki bebeğin karaciğerinin ürettiği bir proteindir. Ne işe yaradığı henüz net olarak açıklanamamıştır. AFP bebeğin kanına, oradan amniyotik sıvıya ve anne kanına geçer. Bu nedenle anne kanındaki değerine bakarak bebek hakkında bilgi edinilebilir.
Alpha-Fetoprotein (AFP) testi ne zaman yapılır?
Gebe kadın 16. ve 20. gebelik haftaları arasında ise test yapılabilir. İdeal test zamanı 16-18. gebelik haftalarıdır. Tüm gebelerde değerlendirilmesi gereken bir parametredir. Anneden kan alınarak AFP değerine bakılır.
AFP testi neden yapılır?
AFP bebeğin beyin, omurilik gibi organlarında gelişen bir takım hastalıkları taramada kullanılır. Halkın sırt açıklığı olarak tanımladığı sipina bifida ya da bebeğin kafatasının bir kısmının gelişmediği anensefali gibi durumlar hakkında hekimlere ipucu verir.
AFP’nin; 15–18. gebelik haftaları arasındaki normal değerleri 1 – 2.5 MoM normal kabul edilir. Elde elden değer normal ise ileri testlere gerek yoktur. Ancak MS-AFP düşük ya da yüksek ise bebek hakkında daha fazla bilgi edinmek için farklı testlere (USG ve amniosentez) ihtiyaç vardır.
AFP değeri hangi durumlarda düşer.
AFP değeri 1 MoM’un altında ise Down’s sendromundan şüphelenilir.
AFP hangi durumlarda yükselir?
Bebeklerde herhangi bir anomali varlığında AFP yükselir.
- Nöral tüp defektlerinde (beyin, omirilik gibi organlarda açıklık, gelişmeme vb durumlar) yükselir.
- Bebeklerde böbreklerin gelişmediği durumlarda yükselir.
- İdrar yolları ile ilgili bir hastalık durumunda yükselir.
- Bebeğin suyunun azaldığı (oligohidroamnios) durumlarda yükselir.
- Bebeğin sindirim sistemindeki sorunlarda da (tıkanıklık gibi) yükselir.
- Bebek anne karnında öldü ise yükselir.
AFP düzeyi yüksek çıkarsa ne yapılır?
Eğer elde edilen değer 2.5 MoM dan daha yüksek ise, detaylı ultrason denilen yöntemle bebek incelenir. AFP değeri yükseldikçe bebekte herhangi bir hastalık olma olasılığı artar. Eğer ultrason incelemesinde bebekte herhangi bir anomaliye rastlanmazsa, amniyosentez yapılır. Amniyosentezden çıkan sonuç bize bebeğin sağlığı hakkında en doğru bilgiyi verecektir.
AFP sonuçlarının yanlış yorumlanmasına neden olabilecek durumlar.
- Obesite; MS-AFP’nin azalmasına neden olabilir.
- Irk: MS-AFP seviyesi Afrika’lılarda Asya’lılara göre % 10 ila % 15 daha yüksektir.
- Insüline bağımlı diyabet: MS-AFP’nin azalmasına neden olur.
- İkiz ya da üçüz gebelikte AFP düzeyi artar.
